Jak dobrze naostrzyć nóż struga stolarskiego?
Strugi, szczególnie gładziki, to bardzo precyzyjne narzędzia stolarskie. Warto w ich przypadku szczególnie mocno zadbać o dobrze wyostrzoną krawędź tnącą. Nóż struga, w odróżnieniu od dłuta, nie daje tak łatwej możliwości szybkiego podostrzenia czy przepolerowania. Za każdym razem, kiedy będziesz chciał naostrzyć nóż, będzie się to wiązało z demontażem noża, a często także odchylaka. Zazwyczaj po ostrzeniu konieczne będzie ponowne ustawienie ostrza w szczelinie. Dlatego też, jeśli już zabierasz się za ostrzenie noża struga, zrób to od razu dobrze. Dzięki takiemu podejściu zaoszczędzisz sporo czasu.
Jaką granulację kamienia wybrać do ostrzenia noży strugów?
Obowiązują tutaj podobne zasady, jak w przypadku dłut, z kilkoma jednak różnicami. Oto na co powinieneś zwrócić uwagę wybierając osełkę do ostrzenia noża struga:
- Szerokość osełki - powinna być szersza o min. 10 mm od noża, jednak w ostateczności (jeśli ostrzysz z ręki) nóż można prowadzić po węższej osełce pod skosem. Niestety to rozwiązanie nie przejdzie, jeśli ostrzysz z prowadnikiem. W tym wypadku dobierz taką osełkę, aby zarówno cały wałek, jak i nóż na całej szerokości, swobodnie się na niej mieściły. Informacje dot. szerokości wałka znajdziesz w danych technicznych konkretnych prowadników.
- Długość osełki - tutaj szczególnie należy kierować się rodzajem prowadnika. Zazwyczaj minimalna długość kamienia to 150 mm, jednak szczegółowych informacji szukaj również w danych technicznych konkretnych prowadników.
- Warto także zadbać, aby osełka była dobrana do stali, z jakiej nóż wykonano, gdyż ułatwi to i przyspieszy proces ostrzenia, a ostrze uzyska lepsze parametry. Każdy kamień w naszym sklepie posiada informację, do jakiej stali jest dedykowany.
- Granulacja
Kamień o granulacji 320 - jeśli ostrze jest zniszczone, wyszczerbione lub jeśli chcesz gruntownie zmienić fazę i musisz usunąć sporo stali
Kamień o granulacji 1000 - jeśli nóż jest bardzo tępy lub chcesz wykonać mikrofazę
Kamień o granulacji 3000 - jeśli nóż jest tępy lub chcesz wykonać mikrofazę
Kamień o granulacji 6000 - jeśli nóż jest ostry, ale czujesz, że nie tnie już jak wcześniej
Kamień o granulacji 8000 lub polerka skórzana z pastą - jeśli chcesz perfekcyjnie wykończyć ostrze
Rozpocznij od osełki, która odpowiada obecnemu stanowi ostrza, a następnie powtarzaj ostrzenie na coraz wyższych granulacjach. Zalecamy użycie przynajmniej dwóch do trzech osełek (np. 1000/3000/6000). Na koniec zawsze warto użyć polerki skórzanej. Im więcej granulacji użyjesz, tym bardziej gładką krawędź ostrza uzyskasz.
Jakie akcesoria są potrzebne do ostrzenia strugów?
Po pierwsze zadbaj o to, żeby osełki były stabilne. To bardzo ważne, szczególnie w przypadku szerokich ostrzy. Dlatego, jeśli Twoje kamienie nie są wyposażone w bazę, wybierz dla nich matę antypoślizgową lub właśnie odpowiednią bazę. Możesz też wykonać podkładkę ze sklejki, która będzie jednocześnie tworzyła stanowisko do ostrzenia.
Jeżeli Twoje kamienie nie są nowe, zadbaj, aby ich powierzchnia była idealnie płaska. To tzw. regeneracja kamieni. Przeprowadza się ją w różny sposób, zależnie od rodzaju osełki. Tylko osełki diamentowe jej nie wymagają. Zatem wyrównaj kamienie np. na specjalnej kratce do regeneracji lub wykorzystując blok do regeneracji, bo tylko równy kamień zapewni Ci precyzyjnie naostrzony nóż.
Przyrząd do pomiaru fazy to kolejny niezbędny element stanowiska do ostrzenia. Pozwala szybko zbadać kąt ostrza. Można go wykorzystywać zarówno do noży strugów, jak i dłut, czy noży.
Wszystkie narzędzia możesz ostrzyć z ręki. Jednak w przypadku noży strugów warto zadbać o precyzję, dlatego zaopatrz się w prowadnik do ostrzenia. Za jego pomocą naostrzysz większość noży strugów, jak i dłuta płaskie. Zapewnia on szybkie i precyzyjne ostrzenie, nawet przy braku większego doświadczenia. Warto tutaj zaznaczyć, że nie musisz zbytnio skupiać się na uzyskaniu konkretnego kąta, np. 25°. Zdecydowanie ważniejsze jest, aby na każdym etapie utrzymać ten sam kąt, nawet jeśli zamiast przykładowych 25° uzyskasz kąt 26,5°. A w tym właśnie pomaga prowadnik.
Ostrzenie noża struga z prowadnikiem Mk II VERITAS
Poniżej prezentujemy ostrzenie na najbardziej popularnym prowadniku Mk II VERITAS. Tę samą technikę ostrzenia możesz łatwo dostosować do ostrzenia na innych prowadnikach.
Prezentowana technika wykorzystuje tzw. ruler trick, co bardzo przyspiesza cały proces. Będziesz więc dodatkowo potrzebował jeszcze jeden drobiazg: cienki liniał ze stali nierdzewnej.
W przypadku całkowitego stępienia lub wyszczerbienia noża, zanim przejdziesz do właściwej sekwencji kroków:
- Przesuń kilka razy nóż po agresywnym kamieniu (o granulacji ok. 320), trzymając go prostopadle do blatu.
- Ustaw prowadnik wybierając fabryczny kąt ostrza (z reguły jest to 25°), zamontuj nóż i przeciągaj ostrze w przód i w tył po kamieniu 1000, aż zobaczysz, że tylna i przednia płaszczyzna noża znów spotykają się, tworząc ostrą krawędź.
- Przejdź do kroku 1, wybierając na początek kamień o granulacji 1000.
Jeśli nóż wymaga wyłącznie delikatnego ostrzenia, rozpocznij od kroku 1.
Krok 1
planowanie tylnej strony noża na kamieniu 1000 / 6000
Jeśli nóż jest mocno stępiony, wykorzystaj najpierw kamień o granulacji 1000, a następnie wytrzyj ostrze oraz rolkę prowadnika i powtórz to samo na kamieniu 6000. Jeżeli wymaga tylko delikatnego podostrzenia, wystarczy, że wykorzystasz sam kamień 6000.
Umieść zatem liniał na krawędzi kamienia, a następnie przyłóż nóż, jak pokazano na zdjęciu. W tym kroku musisz przygotować spód noża, a dzięki podłożonemu liniałowi będziesz szlifował tylko konieczne minimum. Przesuń nóż po kamieniu równolegle do jego dłuższej krawędzi ok. 10x.
Krok 2
montaż noża w prowadniku
Zamontuj nóż w prowadniku wg dołączonej do niego instrukcji. Noże zazwyczaj ostrzone są fabrycznie pod kątem 25°. Nie musisz jednak ostrzyć całej fazy. Wystarczy, że wykonasz tzw. mikrofazę. Ustaw więc kąt na 30°. W przypadku noża struga płaszczyznowego, zmiana kąta nie ma wpływu na kąt skrawania.
Jeśli natomiast ostrzysz nóż struga typu Block Plane, czy Low Angle, możesz pozostać przy zastanym kącie i przeostrzyć całą szerokość fazy. Wymaga to jednak więcej czasu i wysiłku. Możesz także wykorzystać możliwość wykonania mikrofazy, jaką daje prowadnik, poprzez przekręcenie odpowiedniego pokrętła (szczegóły znajdziesz w instrukcji prowadnika).
Krok 3
ostrzenie noża na kamieniu o granulacji 1000
Nóż zamontowany w prowadniku przesuwaj po kamieniu w przód i w tył - wystarczy około 10 razy. Zwróć uwagę, aby cała rolka dotykała kamienia. Po tym czasie na końcu ostrza powinien wywinąć się do góry charakterystyczny zadzior (grat, drut). Jeśli czujesz go wyraźnie pod palcem, przejdź na kamień drobniejszy.
Krok 4
ostrzenie noża na kamieniu o granulacji 6000
Wytrzyj dokładnie nóż i rolkę prowadnika ściereczką. To bardzo ważne, gdyż inaczej przeniósłbyś grubsze drobinki na drobnoziarnisty kamień, co mogłoby go uszkodzić.
Ponownie wykonaj ok. 10 ruchów przód-tył. Przyciskaj nóż równomiernie po obu stronach.
Krok 5
usuwanie gratu na kamieniu 6000
Zdemontuj nóż i ułóż na tym samym kamieniu (z podłożonym liniałem) fazą do góry. Wykonaj 10 ruchów wzdłuż długiej krawędzi osełki.
Ponownie wytrzyj nóż do sucha i koniecznie zabezpiecz go olejem (np. uniwersalnym olejem firmy Ballistol), aby po kontakcie z wodą zabezpieczyć go przed korozją. Jeśli korzystasz z kamieni olejowych, możesz ten etap pominąć.
Po zakończonym procesie ostrzenia, jeśli chcesz naostrzyć drugi nóż, obróć kamień przodem do tyłu. Dzięki temu Twoja osełka będzie zużywała się równomiernie. Po naostrzeniu drugiego noża, powinieneś kamień poddać regeneracji.
Obejrzyj film, jeśli chcesz dowiedzieć się:
▶ jak często ostrzyć nóż struga
▶ jak zrobić to szybko i efektywnie
▶ jakich kamieni do tego użyć
▶ czy warto mieć stanowisko do ostrzenia
▶ jak prawidłowo zamontować nóż w strugu płaszczyznowym
▶ jak wyregulować nóż
Inne wpisy, które mogą Cię zainteresować:
